1. Zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie nie powoduje utraty uprawnień budowlanych.

Według art. 96 ust. 1 pkt 3  Prawa budowlanego popełnienie czynów powodujących odpowiedzialność zawodową w budownictwie jest zagrożone zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat, połączonym z obowiązkiem złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3.
Według ust. 3 tego przepisu o zakazie wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie orzeka się w przypadku znacznego społecznego niebezpieczeństwa czynu.
Natomiast art. 96 ust. 4 - 6 stanowi, że zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie może być orzeczony również w stosunku do osoby, która:
1)     pomimo dwukrotnego upomnienia ponownie dopuściła się czynu, powodującego odpowiedzialność zawodową;
2)     uchyla się od złożenia nakazanego egzaminu.
Zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie określa się w latach i miesiącach. Kara biegnie od dnia, w którym decyzja o ukaraniu stała się ostateczna.
Osobie ukaranej z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia egzaminu, która w wyznaczonym terminie egzaminu nie zdała, wyznacza się termin dodatkowy, nie krótszy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż 6 miesięcy. W przypadku nieuzyskania oceny pozytywnej w terminie dodatkowym, stwierdza się utratę uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.

Powyższy przepis stanowi o zakazie wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie oraz jedynie w art. 96 ust. 6 o utracie uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Zakaz wykonywania może być orzeczony w przypadku znacznego społecznego niebezpieczeństwa czynu oraz jest zawsze orzekany na określony czas tj. na okres od roku do 5 lat. Nie powoduje on utraty uprawnień budowlanych. W tym okresie osoba nie może ich wykonywać, tj,. nie może wykonywać samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.

Tylko w przypadku wyznaczenia osobie ukaranej dodatkowego terminu na zdanie egzaminu i nie otrzymania przez nią oceny pozytywnej należy orzec w stosunku do niej utratę uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.

2. Wyrok karny może zawierać utratę uprawnień budowlanych.

Przepis art. 39 pkt 2 Kodeksu karnego do środków karnych zalicza zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Natomiast według art. 41 § 1 K.k Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Powyższe przepisy dają możliwość orzeczenia w procesie karnym środka karnego w postaci zakazu wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie. Zakaz może dotyczyć całych uprawnień budowlanych, a może dotyczyć tylko ich części np. osoba może otrzymać zakaz kierowania budową a może nadal projektować.

3. Pozbawienie uprawnień budowlanych może być poprzedzone odrębnym postępowaniem.

Należy zawiadomić stronę o wszczęciu takiego postępowania, aby strona miała możliwość wypowiedzenia się i aby uniknąć zarzutu braku udziału strony w postępowaniu. Jak jednak wskazano wyżej utrata uprawnień wynika z art. 96 ust. 6 Prawa budowlanego. Inaczej jest w przypadku wyroku sądu karnego orzekającego środek karny utraty uprawnień. Wówczas nie wydaje się odrębnej decyzji o pozbawianiu uprawnień. Wyrok sądu karnego jest wiążący dla wszystkich organów i sam stanowi o utracie tych praw. Należy wówczas wykreślić daną osobę z rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane prowadzonego przez GINB.

4. Termin ponownego złożenia egzaminu na uprawnienia budowlane musi być określony w decyzji o orzeczeniu kary.

Według art. 96 ust. 1 pkt 2 i 3 Prawa budowlanego popełnienie czynów powodujących odpowiedzialność zawodową w budownictwie jest zagrożone następującymi karami:
2)     upomnieniem z jednoczesnym nałożeniem obowiązku złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3;
3)     zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat, połączonym z obowiązkiem złożenia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12 ust. 3.

Obok obu powyższych kar (upomnienia i zakazu) należy w decyzji określić termin w jakim osoba ukarana musi przystąpić do egzaminu. Może być on wskazany jako okres czasu lub określona data dzienna, do której należy podejść do egzaminu.

5. Nieformalne pozbawienie uprawnień rodzi skutki prawne – powództwo o odszkodowanie.

Według art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Rozwinięcie powyższej normy konstytucyjnej znajduje się w art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego. Według tego przepisu  jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Przesłankami odszkodowania za bezprawne pozbawienie uprawnień budowlanych (będzie miało to też zastosowanie do zakazu w wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie) są: 1) prawomocna decyzja o utracie uprawnień lub zakazie wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, 2) stwierdzenie jej niezgodności z prawem we właściwym postępowaniu (zazwyczaj przez sądem administracyjnym, ale można także stwierdzić niezgodność z prawem w nadzwyczajnych postępowaniach administracyjnych), 3) wystąpienie szkody oraz jej związek przyczynowy z wydaną decyzją.

Jeżeli więc sąd administracyjny po wniesieniu skargi uchyli lub stwierdzi nieważność wydanej decyzji wówczas, strona może wystąpić o odszkodowanie, jednak musi udowodnić, że przez wydanie określonej decyzji poniosła szkodę.

6. Uchylanie się od złożenia egzaminu musi być udowodnione. Obwinionemu należy postawić pytanie o przyczynach nie zgłoszenia się do egzaminu.

Z ostrożności procesowej wskazane jest, aby wezwać stronę do poinformowania o przyczynach nie przystąpienia do egzaminu. Z uwagi na wyznaczane dość długie okresy przystąpienia do egzaminu przyczyna absencji musi być naprawdę poważna, aby można było ją usprawiedliwić. Przyczyna ta musi obejmować okres egzaminów.

7. Przewodniczący OKK ma obowiązek zapewnienia warunków do złożenia egzaminu obwinionemu – organem jest OKK a nie komisja egzaminacyjna.

Zgodnie z § 6 pkt 6 Regulaminu okręgowych komisji kwalifikacyjnych Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa Przewodniczący okręgowej komisji kieruje pracami OKK a w szczególności organizuje prace związane z przeprowadzeniem egzaminu na uprawnienia budowlane zgodnie z zasadami określonymi przez Krajową Radę PIIB i KKK w odpowiednich regulaminach.

Orzeczony karą obowiązek ponownego podejścia do egzaminu mieści się w powyższej kompetencji Przewodniczącego OKK, tak więc to on jest zobowiązany zapewnić warunki zdawania takiego egzaminu.

Organem jest oczywiście OKK a nie komisja egzaminacyjna.

8. Termin przedawnienia wg. Art. 100 Prawa budowlanego liczy się od daty powzięcia wiadomości przez organ nadzoru budowlanego. Podstawą jest tu „oświadczenie PINB”. Inną kwestią jest, kiedy inspektor PINB powinien się dowiedzieć o fakcie naruszenia przepisów.

Zgodnie z art. 100 Prawa budowlanego nie można wszcząć postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia przez organy nadzoru budowlanego wiadomości o popełnieniu czynu, powodującego tę odpowiedzialność i nie później niż po upływie 3 lat od dnia zakończenia robót budowlanych albo zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego.

Dla zachowania 6 miesięcznego terminu z art. 100 Prawa budowlanego nie jest wystarczające skierowanie sprawy do rzecznika odpowiedzialności zawodowej. W tym terminie sprawa powinna trafić do organu orzekającego, jakim jest sąd dyscyplinarny. Rzecznik odpowiedzialności zawodowej otrzymując wniosek od organu nadzoru budowlanego powinien sprawdzić ile czasu upłynęło od uzyskania przez organ nadzoru budowlanego informacji o czynie podlegającym odpowiedzialności i musi zdążyć
z wniesieniem sprawy do sądu dyscyplinarnego przed upływem terminu przewidzianego
w art. 100 Prawa budowlanego.

Przepis art. 100 Prawa budowlanego nie powinien być interpretowany rozszerzająco. Mimo, że postępowanie w sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie prowadzą organy samorządu zawodowego to jednak bieg terminu przedawnienia można liczyć wyłącznie od chwili powzięcia informacji o czynie przez organy nadzoru budowlanego. W każdym postępowaniu OROZ lub OSD powinien występować do organów nadzoru budowlanego z pytaniem, czy posiadają informacje o czynie powodującym tę odpowiedzialność i od kiedy (oczywiście, jeżeli postępowanie nie jest prowadzone na skutek informacji pochodzących od organów nadzoru budowlanego).

9. Kierownik budowy i kierownik robót branżowych odpowiadają razem.

Na podstawie art. 24 ust. 2 Prawa budowlanego podstawowe obowiązki i prawa kierownika budowy dotyczą także kierownika robót, z zastrzeżeniem jednak, że zastosowanie tych przepisów jest odpowiednie a nie wprost. Wspólna odpowiedzialność zawodowa nie może być jednak regułą. W każdej sprawie należy badać dokładnie stan faktyczny. Oczywiście możliwe jest ukaranie zarówno kierownika budowy jak i kierownika robót, jednak poprzedzić to musi bardzo dokładnie przeprowadzone postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej. Na pewno nie można przyjmować wspólnej odpowiedzialności jako reguły.

10. W decyzji o ukaraniu należy wyszczególnić dowody i dokonać ich oceny.

Według art. 107 § 1 KPA decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi. Natomiast § 3 tego przepisu wskazuje co powinno zawierać uzasadnienie. Według niego uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Każda decyzja powinna zawierać więc tzw. roztrząsanie dowodów a więc wskazanie dowodów, ich omówienie i wskazanie, którym przyznaje się wiarę, a którym nie i dlaczego.


11. Obrońcę z urzędu wyznacza się w sytuacji konieczności (adwokat, radca prawny) – osoba wyznaczona musi wyrazić zgodę i ma prawo do wynagrodzenia na podstawie zlecenia.

Według art. 49 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 z późn. zm.): 1. Członek izby, którego dotyczy postępowanie, może ustanowić obrońców spośród członków samorządu zawodowego, adwokatów lub radców prawnych w każdym stadium postępowania.
2. Obrońcą nie może być członek sądu dyscyplinarnego i rzecznik odpowiedzialności zawodowej.
3. W wypadku gdy członek izby nie ma obrońcy z wyboru, sąd dyscyplinarny wyznaczy mu obrońcę z urzędu, jeżeli:
1)    zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności osoby, której dotyczy postępowanie,
2)    postępowanie toczy się po śmierci osoby, której dotyczy postępowanie.
4. Sąd dyscyplinarny na wniosek obwinionego może wyznaczyć obrońcę także w innych uzasadnionych wypadkach.
5. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się również w toku postępowania wyjaśniającego.
6. Obrońca jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym się dowie w związku z wykonywaniem czynności obrońcy.

Pierwsze dwa ust. art. 49 nie budzą wątpliwości. Przyznają członkowi izby możliwość ustanowienia obrońcy z wyboru w każdym stanie sprawy spośród członków samorządu zawodowego, adwokatów lub radców prawnych, z zastrzeżeniem, że obrońcą takim nie może być członek sądu dyscyplinarnego i rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Zastrzeżenie to dotyczy wszystkich członków sądów i wszystkich OROZ, nie tylko tych, którzy biorą udział w danej sprawie lub zostali wyznaczeni do składu orzekającego.

Natomiast ust. 3 i 4 dotyczą wyznaczenia członkowi, którego dotyczy postępowanie, obrońcy z urzędu przez sąd dyscyplinarny, w wypadku gdy członek izby nie ma obrońcy z wyboru. Przepis ust. 3 zawiera obligatoryjne przesłanki wyznaczenia obrońcy z urzędu. Należą do nich uzasadniona wątpliwość co do poczytalności osoby, oraz śmierć osoby. Pierwsza z przesłanek wymaga podwójnej kwalifikacji, nie wystarcza sama wątpliwość, ale musi być ona uzasadniona. Oznacza to, że na podstawie zachowania danej osoby uzasadnione są wątpliwości co do jej poczytalności. W procesie karnym opinie do poczytalności danej osoby wydają zawsze biegli psychiatrzy. Nawet sąd karny nie posiada takiej wiedzy, która pozwoli określić poczytalność danej osoby. Wydaje się, że w skrajnych przypadkach także sąd dyscyplinarny będzie musiał odwołać się do opinii biegłych w tym zakresie. Natomiast w przypadku śmierci osoby, której dotyczy postępowanie, zapewnienie obrońcy z urzędu ma zapewnić właściwe prowadzenie postępowania, w szczególności możliwość ochrony dobrego imienia tej osoby po śmierci.

Wyznaczenie obrońcy z urzędu w innych uzasadnionych przypadkach może się odbyć tylko na wniosek i nie jest obligatoryjne. Nie oznacza to jednak dowolności decyzji sądu dyscyplinarnego. W każdym bowiem przypadku sąd musi właściwie uzasadnić przyznanie bądź odmowę przyznania obrońcy z urzędu, które następują w formie postanowienia. Do przypadków kiedy uzasadnione będzie przyznanie obrońcy z urzędu zaliczyć można dalece posuniętą nieporadność życiową danej osoby, nieznajomość przez nią procedur stosowanych w postępowaniu dyscyplinarnym, dolegliwości nie wpływające na poczytalność, ale mające wpływ na właściwe uczestnictwo danej osoby w postępowaniu (jąkanie się, problemy ze wzrokiem czy słuchem). Oczywiście, jeżeli stany chorobowe są stwierdzone we właściwej formie przez lekarza wówczas sąd dyscyplinarny, na podstawie § 20 rozporządzenia z dnia 31 października 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do członków samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, może zawiesić postępowanie w razie psychicznej lub innej ciężkiej choroby, uniemożliwiającej prowadzenie postępowania, na czas trwania przeszkody. W wypadku jednak lżejszych schorzeń, wyznaczenie obrońcy z urzędu dla danej osoby nie uzasadniałoby zawieszania postępowania, jeżeli stan choroby danej osoby umożliwiłby jej złożenie zeznań. 

Zarówno przepisy ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów jak też wydanego na jej podstawie rozporządzenia  w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do członków samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów nie przewidują istnienia listy osób, które mogą być powoływane jako obrońcy z urzędu. W każdej indywidualnej sprawie, jeżeli OSD obligatoryjnie lub fakultatywnie zdecyduje się przyznać obrońcę z urzędu, będzie musiał wybrać taką osobę spośród członków izby lub powołać profesjonalnego pełnomocnika - adwokata lub radcę prawnego.

12. Komisja rewizyjna ma prawo kontroli pracy OSD i KSD w zakresie finansowym.

Według art. 23 pkt 1 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów okręgowa komisja rewizyjna kontroluje działalność statutową, finansową i gospodarczą okręgowej izby. Z kolei według art. 35 ust. 1 pkt 1 tej ustawy Krajowa Komisja Rewizyjna kontroluje statutową, finansową i gospodarczą działalność Krajowej Izby. Te trzy rodzaje działalności może kontrolować komisja rewizyjna. Nie może jednak kontrolować merytorycznej strony działalności sądów dyscyplinarnych tj. orzecznictwa.

13. Wniosek PINB o ukaranie może być skierowany bezpośrednio do OSD, który wszczyna postępowanie.

Uprawnienie do skierowania przez PINB wniosku o ukaranie bezpośrednio do sądu dyscyplinarnego wynika bezpośrednio z art. 97 Prawa budowlanego. Według niego:
1. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie wszczyna się na wniosek organu nadzoru budowlanego, właściwego dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzającego popełnienie czynu, złożony po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać określenie zarzucanego czynu, uzasadnienie faktyczne i prawne oraz wskazanie dowodów.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może złożyć w zakresie swojej właściwości organ samorządu zawodowego.
Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 97 Prawa budowlanego - według stanu sprzed wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42) - postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie wszczyna się na wniosek organu nadzoru budowlanego, właściwego dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzającego popełnienie czynu, złożony po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać określenie zarzucanego czynu, uzasadnienie faktyczne i prawne oraz wskazanie dowodów. Z kolei art. 98 Prawa budowlanego stanowił, że w sprawach odpowiedzialności zawodowej
w budownictwie orzeka wojewoda, jako organ pierwszej instancji. W postępowaniu przed wojewodą przeprowadza się rozprawę administracyjną z udziałem przedstawiciela stowarzyszenia, właściwego ze względu na rodzaj uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie posiadanych przez obwinionego. Organem odwoławczym od decyzji wojewody jest Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Obecnie obowiązujący przepis art. 97 ust. 3 dodany został przez art. 59 pkt 8 ustawy
z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów z dniem 25 stycznia 2002 r. Do dnia wejścia w życie nowej ustawy postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej prowadził więc w pierwszej instancji wojewoda a organem odwoławczym był GINB. Postępowanie wyjaśniające, które prowadzi dzisiaj OROZ prowadził natomiast organ nadzoru budowlanego, właściwy dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzającego popełnienie czynu.

Należy wskazać, że uchwalając nową ustawę o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, i powierzając samorządowi zawodowemu prowadzenie postępowań w zakresie odpowiedzialności zawodowej
i dyscyplinarnej w budownictwie, ustawodawca nie dokonał zmiany art. 97 ust. 1 i 2 Prawa budowlanego. 

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 98 Prawa budowlanego  w sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie orzekają organy samorządu zawodowego. Właściwość organów samorządu zawodowego w sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie regulują odrębne przepisy.

Zgodnie z art. 26 pkt 1 ustawy o samorządach zawodowych OROZ prowadzi postępowanie wyjaśniające oraz sprawuje funkcje oskarżyciela w sprawach z zakresu odpowiedzialności zawodowej członków izb architektów oraz inżynierów budownictwa.

Powyższe wskazuje, że tylko OROZ może być oskarżycielem w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej przed OSD. Oznacza to także, że jest on powołany do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Należy więc stwierdzić, że art. 97 ust. 1 i 2 Prawa budowlanego powinien być interpretowany w ten sposób, że organ nadzoru budowlanego może wystąpić z wnioskiem
o ukaranie bezpośrednio do sądu, jednak oskarżycielem w takim postępowaniu może być wyłącznie OROZ.


14. Decyzja o ukaraniu nie podpisana przez wszystkich członków składu orzekającego jest nieważna.

Zarówno OSD jak i KSD stanowią organy kolegialne. Także powoływane składy orzekające są organami kolegialnymi. W tej sprawie istnieje ugruntowane orzecznictwo sądów administracyjnych, także stanowisko doktryny prawa administracyjnego nie pozostawia wątpliwości, że wszelkie rozstrzygnięcia organów kolegialnych powinny być podpisane przez wszystkich członków organu. Dotyczy to całości decyzji, a więc rozstrzygnięcia, uzasadnienia i pouczenia.

15. Zasadność zawieszenia postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie na czas postępowania karnego.

Opinia prawna mecenasa Krzysztofa Zająca:

Opis przykładowego stanu faktycznego:

PINB skierował wniosek do okręgowej izby o ukaranie inżyniera, który posiadając uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych podjął się pełnienia funkcji kierownika budowy przebudowy linii WN. W ramach tej przebudowy były wykonywane roboty budowlane związane z wykonaniemna palach żelbetowych fundamentów dla stalowych słupów kratowych WN.W ocenie OROZ obwiniony pełnił samodzielną funkcję kierownika budowy nie posiadając odpowiednich uprawnień budowlanych.- art. 91 ust.1 pkt 2 Prawa budowlanego. OROZ zawiadomił prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa i skierował wniosek do sadu dyscyplinarnego o ukaranie obwinionego.

Sąd dyscyplinarny zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd powszechny.

Zagadnienia przedstawione do rozstrzygnięcia:

1) Jakie jest uzasadnienie opisanego wyżej postępowania, skoro wyrok sądu powszechnego nie ma wpływu na tok postępowania okręgowego sądu dyscyplinarnego? 2) Na jakiej podstawie prawnej taki tryb postępowania jest konieczny? 3) Czy wyrok sądu powszechnego implikuje tryb postępowania OSD i czy ma wpływ na sposób ukarania obwinionego ?4) Czy, w razie ukarania obwinionego przez sąd, OSD winien go również ukarać, czy też może sprawę umorzyć? 5) Czy, w razie umorzenia postępowania przez sąd, OSD winien również sprawę umorzyć, czy też może go ukarać ?

6) Jak w świetle powyższych wątpliwości należy rozumieć niezawisłość OSD?

Stan prawny:

Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
Przepis ten stanowi podstawę prawną do zawieszenie postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie w razie zarzutów z art. 95 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane.
Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialności zawodowej w budownictwie podlegają osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które:
1)dopuściły się występków lub wykroczeń, określonych ustawą;
2)zostały ukarane w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.Brak jest prawnych możliwości zastosowania tych przepisów ustawy-Prawo budowlane bez rozstrzygnięcia wstępnego jakim jest ustalenie winy odnośnie zastosowania pkt 1 oraz winy i kary odnośnie zastosowania pkt 2.Naczelną zasadą państwa prawnego jest zasada domniemania niewinności. OSD nie ma prawnym kompetencji do orzekania w sprawach przestępstw i wykroczeń. Jego kompetencje są ograniczone do odpowiedzialności zawodowej w budownictwie. Dlatego też OSD nie ma prawnym możliwości orzekania w razie zarzutów z art. 95 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane bez wcześniejszego rozstrzygnięcia w postępowaniu karnym lub o wykroczenia.Odnośnie art. 95 pkt 1 niezbędne jest ustalenie winy w popełnieniu występku lub wykroczenia. Winę dokumentuje wyrok skazujący, postanowienie o umorzeniu warunkowym postępowania, postanowienie o umorzeniu postępowania potwierdzające popełnienie czynu zabronionego ale wskazujące na brak możliwości ukarania (np. przedawnienie karalności),przyjęty mandat karny.Dopóki w aktach postępowania przed OSD nie ma któregoś z w/w dokumentów, nie ma też prawnych możliwości prowadzenia postępowania i ukarania na podstawie art. 95 pkt 1 ustawy-Prawo budowlane.Odnośnie art. 95 pkt 2 niezbędne jest ustalenie winy i nałożenie na obwinionego kary w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Karę dokumentuje wyrok skazujący, lub przyjęty mandat karny.Dopóki w aktach postępowania przed OSD nie ma któregoś z w/w dokumentów, nie ma też prawnych możliwości prowadzenia postępowania i ukarania na podstawie art. 95 pkt 2 ustawy-Prawo budowlane.Powyższe zagadnienia były wielokrotnie przedmiotem szkoleń i nie powinny budzić żadnych wątpliwości.

Dopóki w odrębnym postępowaniu, odpowiednio nie stwierdzono winy lub nie nałożono kary nie ziszczają się przesłanki z art. 95 pkt 1 i 2 i OSD nie może rozstrzygnąć wniosku o ukaranie.

W związku z powyższym odpowiadając na zadane pytania wyjaśniam:1) Jakie jest uzasadnienie opisanego wyżej postępowania, skoro wyrok sądu powszechnego nie ma wpływu na tok postępowania okręgowego sądu dyscyplinarnego?

Bez wyroku sądu powszechnego OSD nie może sam ustalić, że obwiniony dopuścił się występków lub wykroczeń, określonych ustawą, ani że został ukarany w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Wyrok sądu powszechnego kwestię tę ustala co umożliwia rozstrzygnięcie sprawy z odpowiedzialności zawodowej. Do czasu wyroku sądu powszechnego obwiniony jest niewinny (musi być traktowany jak osoba nie popełniająca przestępstwa lub wykroczenia) i nie karany.

2) Na jakiej podstawie prawnej taki tryb postępowania jest konieczny?

Zgodnie z art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

3) Czy wyrok sądu powszechnego implikuje tryb postępowania OSD i czy ma wpływ na sposób ukarania obwinionego ?

Oczywiście że tak. Jest warunkiem prowadzenia postępowania. W przypadku uniewinnienia przez sąd powszechny OSD ma obowiązek umorzyć wszczęte o ten sam czyn postępowanie z odpowiedzialności zawodowej. 4) Czy, w razie ukarania obwinionego przez sąd, OSD winien go również ukarać, czy też może sprawę umorzyć?

W sprawie o ten sam czyn nie widzę prawnych możliwości umorzenia postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie w razie ukarania wyrokiem karnym.5) Czy, w razie umorzenia postępowania przez sąd, OSD winien również sprawę umorzyć, czy też może go ukarać ?

To zależy od podstawy prawnej umorzenia. Jeżeli wyrok sądu potwierdza winę ale wskazuje na brak możliwości ukarania z przyczyn formalnych (np. immunitet, przedawnienie) to możliwie jest ukaranie obwinionego przez OSD z art. 95 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane, bo wina została wyrokiem sądu potwierdzona. Oczywiście nie można ukarać z art. 95 pkt 2 tej ustawy, bo nie doszło do ukarania.6) Jak w świetle powyższych wątpliwości należy rozumieć niezawisłość OSD?

OSD jest niezawisłe ale nie od stosowania przepisów. Spełnienie przesłanki przepisów art. 95 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane obliguje OSD do ukarania obwinionego a niezawisłość polega m.in. na możliwości wyboru kary.

Podsumowanie:

Wyrażam opinie, że stosując naczelną konstytucyjną zasadę domniemania niewinności OSD jest zobowiązane zgodnie z art. 97 § 1 pkt 4 K.p.a. do zawieszania postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie w razie zarzutów z art. 95 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo budowlane do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd w zakresie potwierdzenia że obwiniony dopuścił się występków lub wykroczeń, określonych ustawą lub został ukarany w związku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Zastrzeżenia:

Opinia została wydana na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dacie jej sporządzenia.