1.1. Podstawa prawna funkcjonowania Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie

Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie działa na podstawie umowy Nr 02.12.00-00-0006/16-00 podpisanej w imieniu Partnerstwa przez Związek Zawodowy „Budowlani” z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) w dniu 22.12.2016 roku. Na podstawie art. 4e ustawy o utworzeniu PARP, w ramach II osi Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) pn. „Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji” i działania 2.12 „Zwiększenie wiedzy o potrzebach kwalifikacyjno-zawodowych w poszczególnych sektorach gospodarki”, PARP zainicjowała powstawanie systemu rad ds. kompetencji.

Finansowanie Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie zapewnione jest w ramach realizowanego projektu wyżej wymienionego przez Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i skarb państwa. Dofinansowanie to wynosi prawie 2 mln złotych. Okres realizacji określono w przedziale: 1 marca 2017 ÷ 31 sierpnia 2022 roku z możliwością przedłużenia.

W maju 2018 roku podpisano deklarację współpracy Ministra Inwestycji i Rozwoju z Rady, określającą zasady współdziałania i obszary zaangażowania. W czerwcu 2018 roku Minister Inwestycji i Rozwoju skierował do Ministra Edukacji Narodowej wniosek o włączenie Sektorowej Rady Kwalifikacji w Budownictwie do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK) a 12 lipca 2019 roku zostało opublikowane Rozporządzenie w sprawie Sektorowej Rady Kwalifikacji w sektorze budownictwa (Dz.U. 2019, poz. 1498).

Sektorową Radę ds. Kompetencji w Budownictwie, jako Partnerstwo, tworzą następujące podmioty:

• ZZ „Budowlani” – Lider;
• Polska Izba Inżynierów Budownictwa (PIIB) – Partner;
• Instytut Techniki Budowlanej (ITB) – Partner;
• Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości (KBiN) – Partner.

Radę reprezentują liczne podmioty związane z budownictwem, tj. firmy budowlane, instytuty badawcze, uczelnie, szkoły zawodowe, podmioty edukacji pozaformalnej, partnerzy społeczni, organizacje branżowe, regulatorzy i instytucje rynku pracy (Rada liczy 26 podmiotów).

Członków sektorowych rad powołuje właściwy minister, głównie ds. gospodarki na wniosek Prezesa PARP. Sektorowe rady działają zgodnie z odpowiednim regulaminem.

Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie ukonstytuowała się w kwietniu 2017 roku na swoim pierwszym posiedzeniu w Warszawie.

1.2. Struktura organizacyjna Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie

Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie działa w następujących 4. grupach roboczych:

• ds. monitorowania sektora (KBiN, przewodniczący: Waldemar Mazan);
• ds. barier edukacyjnych i zaangażowania pracodawców w proces kształcenia kadr dla budownictwa (PIIB, przewodniczący: prof. Jerzy Hoła);
• ds. sektorowych ram kwalifikacji (ZZ „Budowlani”, przewodniczący: Jakub Kus);
• ds. standaryzacji i certyfikacji (ITB, przewodnicząca: prof. Jadwiga Fangrat).

Bieżący monitoring i ewaluację projektu prowadzi Grupa Sterująca Projektu (przewodniczący: Jakub Kus) i Animator działań Rady – Zbigniew Janowski (przewodniczący: ZZ „Budowlani”). W okresie 2017 – koniec 2018 przewodniczącym Rady był prof. Zbigniew Kledyński, a od początku 2019 roku przewodniczącym jest prof. Adam Podhorecki. Wiceprzewodniczącymi Rady są: Jakub Kus (ZZ „Budowlani”), Waldemar Mazan (KBiN), prof. Leonard Runkiewicz (ITB).

1.3. Opis działań oraz efekty tych działań

Założenia wyjściowe związane z działalnością Sektorowej Rady ds. Kompetencji w

Budownictwie są następujące:

• konieczne i pożądane jest ujednolicenie systemu zdobywania i opisu kwalifikacji, standardów i programów kształcenia, podnoszenia kwalifikacji itp. we wszystkich sektorach (branżach) gospodarki narodowej nazywane standaryzacją. Jest to związane z wdrożeniem Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK) i Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji (ZRK);
• istnieje konieczność podjęcia efektywnych działań prowadzących do budowy spójnych systemów walidacji, oceny i certyfikacji dla różnych ścieżek uczenia i kształcenia się, podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz jednocześnie do tworzenia systemów zapewnienia jakości na różnych etapach tego złożonego procesu.

Główne syntetyczne zadania Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie:

• ujednolicenie nazw stanowisk pracy, systemu kwalifikacji, możliwie duże zbliżenie standardów programu kształcenia do faktycznych potrzeb i wdrożenie tego do PRK i ZRK;
• budowa spójnych systemów certyfikacji, walidacji, ewaluacji dla różnych ścieżek uczenia i kształcenia się;
• sformułowanie dobrze udokumentowanych postulatów, rekomendacji i rozwiązań oraz następnie przekazanie tego za pośrednictwem PARP do odpowiednich organów wykonawczych i ustawodawczych Państwa.

Podstawowa praca organiczna odbywa się w specjalnie utworzonych i działających grupach roboczych i przedstawiana jest w specjalnie opracowanych raportach:

• Grupa robocza ds. monitorowania sektora odbyła w 2019 roku 3 spotkania, wykonywała badania sondażowe kapitału ludzkiego w budownictwie, monitorowała istniejące na rynku kwalifikacje i proces powstawania nowych kwalifikacji w budownictwie. W raporcie zwrócono uwagę na konieczność aktualizacji Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 sierpnia 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jego stosowania. Zwrócono też uwagę na niezbędne zmiany w ustawie Prawo Zamówień Publicznych, tak aby to Prawo sprzyjało m.in. rozwojowi i doskonaleniu kadr w kierunku innowacyjności. Badano i analizowano sektor budownictwa pod kątem zapotrzebowania na kwalifikacje zawodowe i specjalności aktualnie i w przyszłości.
• Grupa robocza ds. barier edukacyjnych wykonywała badania i analizy związane z identyfikacją barier w kształcenie specjalistów budownictwa na poziomie szkolnictwa wyższego i średniego oraz przedsiębiorstw wykonawczych różnej wielkości oraz mechanizmów współpracy pracodawców z jednostkami kształcącymi. Za najważniejszy problem autorzy raportu uznali spadek atrakcyjności budownictwa, postrzeganej jako tradycyjnej dziedziny gospodarki narodowej. Wniesiono liczne krytyczne uwagi do systemu kształcenia na wszystkich poziomach. Podano, że potrzebna jest reforma całego sytemu kształcenia. Dokonano, poza tym odpowiednich rekomendacji, np. dotyczących jednolitych studiów magisterskich na kierunku „budownictwo”.
• Grupa robocza ds. standaryzacji i certyfikacji zajmowała się badaniami i analizą w zakresie analizy potrzeb standaryzacji i certyfikacji kwalifikacji w budownictwie. Sformułowała przynależne rekomendacje, zwłaszcza w edukacji pozaformalnej. Ta problematyka zawarta jest w specjalnie opracowanym raporcie.
• Grupa robocza ds. sektorowych ram kwalifikacji zajmuje się upowszechnianiem i monitorowaniem stosowania SRK. Podjęto dyskusję dotyczącą metodologii i form opinii do opisów kwalifikacji rynkowych w budownictwie rekomendowanych do wpisania w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (ZSK) oraz dotyczącą programu prac związanych z przygotowaniem rekomendacji szczególnie potrzebnych kwalifikacji rynkowych, w tym inteligentnych specjalizacji. Analizowano ponadto pilotażowe wdrożenie SRK-Bud w Spółkach Budimex i Hochtief Polska.
• Grupa sterująca zajmowała się problematyką aneksowania umowy Rady z PARP, monitorowaniem realizacji projektu PO WER, upowszechnianie rezultatów działalności Rady, działań medialnych, organizacji konferencji promującej działalność Sektorowej Rady (która odbędzie się 30 stycznia 2020 roku w Hotelu Holiday Park w Warszawie).

Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Budownictwie odbyła dotychczas 6 posiedzeń, w tym 2 w roku 2019. Na posiedzeniu w maju br. Rada zajmowała się zmianami w Regulaminie Rady, zasadami współpracy z MIiR, przedstawiono informacje dotyczące prac grup roboczych oraz plany związane z przeprowadzeniem Sektorowego Badania Kapitału Ludzkiego (SKBL). Na posiedzeniu w grudniu br. dyskutowano realizację projektu szkoleniowego PARP „Kompetencje dla budownictwa”, złożono sprawozdania z prac grup roboczych, podjęto uchwałę z rekomendacją w sprawie umożliwienia uczelniom akademickim utworzenia i prowadzenia jednolitych studiów magisterskich na kierunku „budownictwo”, dr inż. arch. Adam Kowalewski przedstawił problemy kadr kwalifikowanych w gospodarce przestrzennej.

1.4. Podsumowanie

1. Problemy firm budowlanych i inwestorów:

• boom na rynku budowlanym nie przełożył się na poprawę wyników finansowych firm budowlanych, rentowność tych podmiotów mocno spadła;
• gwałtowny przyrost inwestycji publicznych spowodował spiętrzenie robót budowlanych, a to dalej doprowadziło do gwałtownego wzrostu cen robót i materiałów budowlanych;
• wzrost płacy minimalnej, cen paliw, a zwłaszcza energii elektrycznej spowoduje dalszy istotny wzrost kosztów realizacji inwestycji budowlanych (i nie tylko);
• stwierdza się obiektywny problem gwałtownie zwiększających się kosztów i niedoszacowanych kontraktów we wszystkich segmentach rynku budowlanego, co prowadzi do bankructwa firm budowlanych (dotyczy to główne form średnich i małych);
• inwestorzy w powstałej sytuacji nie mogą efektywnie zakończyć rozpoczętych procesów inwestycyjno-budowlanych (inwestycji).

2. Istotna problematyka do możliwie efektywnego rozwiązania:

• gwałtowny przyrost demograficzny na świecie (nastąpią ruchy imigracyjne do Europy), faktyczne zmiany klimatyczne (neutralność klimatyczna), ogromna dynamika w powstawaniu nowych technologii branży IT, sztucznej inteligencji SI, robotyka spowodują duże zmiany w strukturze i liczebności kadr także pracujących w budownictwie i jego otoczeniu;
• specyfika budownictwa

• duże rozdrobnienie (liczne, zwłaszcza małe podmioty gospodarcze),
• duża wrażliwość na wahania koniunkturalne;

• utrzymująca się luka kompetencyjna (duże zapotrzebowanie na obiektywnie dobrze wykwalifikowanych pracowników);
• wymagania dotyczące standaryzacji systemu zdobywania i opisu kwalifikacji, budowa spójnych systemów certyfikacji, walidacji i ewaluacji (są to zadania m.in. dla sektorowych rad ds. kompetencji).

3. Główne braki, problemy do rozwiązania w sektorze budowlanym (przy czynnym współudziale Sektorowej Rady): 

• brak mapy kompetencji i kwalifikacji;
• brak wystarczających danych statystycznych;
• niewystarczający poziom współpracy pracodawców z instytucjami, podmiotami edukacyjnymi, kształcącymi, szkoleniowymi;
• brak spójności nazw stanowisk między standardami kwalifikacji i kompetencji a dokumentami o faktycznym zatrudnianiu u pracodawców;
• wysoka dynamika zmian zapotrzebowania na odpowiednie kompetencje kadr;
• istniejące różnice w zapotrzebowaniu na kwalifikacje uzależnione od wielkości podmiotu gospodarczego;
• wysoka liczba migrantów ekonomicznych i ubytek wykwalifikowanych pracowników;
• liczna grupa zagranicznych pracowników sezonowych o nieznanych kwalifikacjach.

4. Wnioski końcowe:

• Bardzo ważne jest to, aby raport poszczególnych grup roboczych Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Budownictwie były odpowiednio skoordynowane, tworzące kompleksową, dobrze uzasadnioną i udokumentowaną całość oraz zmierzały do osiągnięcia celu głównego odnoszącego się do problematyki kompetencji w budownictwie.
• Bardzo ważne jest to, aby rezultaty pracy Sektorowej Rady były nie tylko profesjonalnie opracowane, ale by były efektywne, porządkujące, dostatecznie nowatorskie i innowacyjne oraz przede wszystkim społecznie uzasadnione i obiektywnie oczekiwane.