W dniu 10 grudnia została uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa, która w pierwotnym założeniu miała skupić się głównie na kwestii wsparcia budownictwa komunalnego i społecznego budownictwa czynszowego. Jednak w toku prac parlamentarnych została rozszerzona o zagadnienia, które inżynierów budownictwa, bardziej interesują z zawodowego punktu widzenia, tj. umożliwiające sporządzanie projektów budowlanych i składanie wniosków w procesie budowlanym w formie elektronicznej.
Ustawa czeka jeszcze na podpis Prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw, co prawdopodobnie nastąpi przed końcem 2020 r.
Choć wprowadzane usprawnienia dotyczą tylko wniosków składanych w trakcie procedur regulowanych Prawem budowlanym i nie dotyczą czynności poprzedzających, tj. uzyskiwania opinii, uzgodnień i pozwoleń niezbędnych do złożenia wniosku o pozwolenie na budowę, które pochłaniają znacznie więcej czasu, to jednak z pewnością jest to krok w dobrym kierunku.
Wejście w życie przepisów ustawy w zakresie zmian Prawa budowlanego podzielono na cztery etapy:
Pierwszy etap
Najszybciej, tj. następnego dnia po opublikowaniu ustawy w Dz.U., wejdą w życie przepisy naprawiające błędy z ostatnich nowelizacji Prawa budowlanego, a także zmieniona zostanie definicja obiektu liniowego, do której dołączono kable telekomunikacyjne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej.
Co ciekawe, tego samego dnia jako jedyna z grupy przepisów „cyfryzacyjnych”, ma wejść w życie możliwość składania elektronicznych wniosków o wydanie decyzji w przedmiocie wyłączenia ze stosowania przepisów dotyczących obowiązków kierownika budowy (art. 45a Pb), co raczej było i nadal będzie przepisem martwym.
Drugi etap
Z kolei po 14 dniach od opublikowania ustawy wejdą w życie przepisy umożliwiające dołączenie do zgłoszenia zamiast oryginałów, kopii niektórych dokumentów:
- uzgodnienia p.poż. w przypadku zgłoszenia budowy:
a) zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych,
b) stacji regazyfikacji LNG o pojemności zbiornika magazynowania gazu do 10 m3. - uzgodnienia p.poż. w przypadku zgłoszenia instalowania mikroinstalacji biogazu rolniczego,
- wyniku audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, o którym mowa w art. 24l ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych i uzasadnienia zarządcy drogi.
Jednocześnie doprecyzowano, że powyższe dokumenty należy dołączyć do projektu zagospodarowania terenu.
Trzeci etap
Kolejna grupa przepisów zmieniających Prawo budowlane wejdzie w życie 30 dni po opublikowaniu ustawy, czyli prawdopodobnie pod koniec stycznia 2021 r.
Umożliwią one składanie elektronicznych wniosków dotyczących najprostszych procedur, w tym m.in.:
- zgłoszenia budowy lub robót budowlanych (przy czym uwaga: przez okres 6 miesięcy od dnia opublikowania ustawy nie dotyczy to zgłoszenia, do którego należy dołączyć PZT lub PAB - czyli prawdopodobnie będzie to możliwe pod koniec czerwca 2021 r.),
- o pozwolenie na rozbiórkę i zgłoszenie rozbiórki,
- przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę, wznowienie robót budowlanych,
- zawiadomienie o rozpoczęciu robót,
- o wejście na teren sąsiedniej nieruchomości,
- o zmianę sposobu użytkowania, itp.
W powyższych sprawach nowe przepisy dodatkowo dopuszczą składanie dokumentów w formie kopii.
Czwarty etap
Ostatnia grupa norm zmieniających Prawo budowlane tą ustawą wejdzie w życie 1 lipca 2021 r. Będą to przepisy umożliwiające cyfryzację bardziej skomplikowanych procedur budowlanych, w tym wymagających projektu budowlanego w postaci elektronicznej.
W tym przypadku również przepisy dopuszczą składanie dokumentów w formie kopii. Jednak mimo tego, że zlikwidowany zostanie obowiązek poświadczania przez projektanta za zgodność z oryginałem mapy, na której sporządzany będzie projekt zagospodarowania terenu, to należy zauważyć, że w niezmienionej formie pozostał art. 34b wprowadzony do Prawa budowlanego w lipcu 2020 r., który w zależności od interpretacji - może utrudnić sporządzanie cyfrowego projektu zagospodarowania terenu. Przepis ten mówi o tym, że mapy do celów projektowych wykorzystywane w procesie budowlanym powinny być opatrzone klauzulą urzędową stanowiącą potwierdzenie przyjęcia materiałów do zasobu geodezyjnego i kartograficznego albo oświadczeniem wykonawcy prac geodezyjnych o uzyskaniu pozytywnego wyniku weryfikacji.
Dlaczego może on utrudnić sporządzanie projektu zagospodarowania terenu w postaci elektronicznej? Bowiem w zasadzie zmusza do opracowania projektu na mapie skanowanej, co w znacznym stopniu utrudnia pracę nie tylko projektantom, ale także zwiększy wielkość plików i pogorszy ich jakość, w stosunku do projektów opracowanych na mapie wektorowej, utrudniając tym samym pracę organom administracji.
Co istotne - projektanci zgłaszają przypadki takich organów administracji architektoniczno-budowlanej, które obecnie kwestionują możliwość sporządzenia projektu na mapie wektorowej uzyskanej od geodety, na którą projektant wkleja jedynie pieczątkę z ww. klauzulą lub oświadczeniem geodety. Zdaniem ww. organów takie działanie stanowi fałszowanie mapy. Są to co prawda na razie nieliczne stanowiska urzędów, ale też przepis ten jest stosunkowo świeży, więc nie wiadomo w którym kierunku pójdzie praktyka jego stosowania. Niewątpliwie wymaga on jak najszybszej nowelizacji w kierunku jednoznacznie umożliwiającym sporządzanie projektów zagospodarowania terenu na mapach wektorowych, bez ryzyka narażania projektanta o fałszowanie mapy.
Od 1 lipca przyszłego roku inwestor będzie miał możliwość złożenia elektronicznych wniosków m.in.:
- o odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych,
- o pozwolenie na budowę wraz z projektem budowlanym sporządzonym w postaci elektronicznej,
- odrębnego wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego,
- o zmianę pozwolenia na budowę,
- o budowę tymczasowego obiektu, uproszczone postępowanie legalizacyjne, zawiadomienie o zakończeniu budowy, itp.
Drobniejszych zmian jest więcej, ale jedna z nich może budzić szczególne kontrowersje – zgodnie z nowym brzmieniem art. 34 ust. 3d pkt 3 projektant (jeden projektant, bez projektanta sprawdzającego) będzie składał oświadczenie o sporządzeniu projektu zgodnie przepisami i zasadami wiedzy technicznej. W oświadczeniu tym będzie miał on obowiązek wskazać również imiona, nazwiska, numer uprawnień budowlanych:
- osób biorących udział w opracowaniu projektu,
- a także projektantów sprawdzających.
Zaznaczone sformułowanie jest co prawda niesprzeczne z innymi przepisami Prawa budowlanego, np. art. 12 ust. 6 czy art. 20 ust. 1 pkt 1a, ale będzie potęgowało wątpliwości interpretacyjne organów administracji. Należy bowiem przypomnieć, że już przy okazji wejścia w życie nowelizacji Prawa budowlanego i rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego jakie nastąpiły 19 września 2020 r., ministerstwo w swojej prezentacji musiało wyjaśniać, że tam gdzie przepisy posługują się liczbą pojedynczą w odniesieniu do projektanta, należy mieć na myśli wszystkich projektantów. Tutaj przepis wyraźnie wskazuje na jednego projektanta, nie precyzując którego.
Tak sformułowana norma prawna prawdopodobnie doczeka się różnych (nad)interpretacji, bowiem już w obecnie obowiązującym stanie prawnym okazywało się, że organy administracji różnie interpretowały to zagadnienie – nie tylko w kontekście oświadczenia, ale także pozostałych uprawnień i obowiązków nałożonych przez ustawę wyraźnie na projektanta, a nie na osobę. Wątpliwości będą się pojawiały np. kwestiach:
- wyliczenia uczestników procesu budowlanego (art. 17),
- obowiązku sprawowania nadzoru autorskiego (art. 18),
- jeśli projekt zawiera w sobie instalację radiokomunikacyjną, to projektantem może być wyłącznie ten, który składa oświadczenie wynikające z art. 33 ust. 2 pkt 9?
- kto może być projektantem w sytuacji, gdy projekt wielobranżowy zawiera w sobie w instalację radiokomunikacyjną i wymaga ogrzewania, a tym samym złożenia dwóch oświadczeń: z art. 33 ust. 2 pkt 9 i pkt 10?
* czy osoby muszą dołączyć kopię decyzji o nadaniu uprawnień budowlanych i zaświadczenia do izby, czy tylko projektant (art. 34 ust. 3d)?
* czy osoby mogą dokonać kwalifikacji istotnego odstąpienia (art. 36a ust. 6), czy też może to zrobić wyłącznie projektant mimo, że nie posiada uprawnień w odpowiedniej specjalności,
* czy osoby mają obowiązek dołączyć oświadczenie o sporządzeniu projektu technicznego? Itd.
Powyższy zapis, mimo że nie budzi wątpliwości projektantów w praktyce, to z pewnością poszerzy wątpliwości organów administracji trzymających się literalnego brzmienia przepisów.
Decyzja ustawodawcy jest tym bardziej niezrozumiała, że nowe przepisy wprowadzają projekt budowlany w postaci elektronicznej (a tym samym również to oświadczenie), który siłą rzeczy będzie podpisywany przez wszystkich projektantów i sprawdzających podpisem elektronicznym. Najbardziej oczywistym rozwiązaniem powinno być więc wskazanie, tak jak obecnie realizuje się to w praktyce, że oświadczenie powinno być podpisane przez (wszystkich) projektantów i projektantów sprawdzających.
Po wstępnej analizie świeżo uchwalonej ustawy można podsumować, że choć ten pierwszy krok do cyfryzacji procedur budowlanych generalnie należy ocenić pozytywnie, to przynajmniej w zakresie dwóch wyżej wymienionych zagadnień, tj. mapy do celów projektowych i projektantów, powinna ona zostać jak najszybciej zmieniona.
Tekst: Andrzej Falkowski, przewodniczący Komisji Prawno-Regulaminowej KR PIIB
Fot: stock.adobe.com/Chaay_tee